در میان چشم‌انداز رو‌به‌رشد خاورمیانه، امارات متحده عربی (UAE) به‌عنوان یکی از پیشگامان پیشرفت و توانمندسازی زنان در حوزه کسب‌وکار شناخته می‌شود. طی دو دهه گذشته، زنان در امارات با تحولی چشمگیر در نقش‌ها و مسئولیت‌های خود در بخش‌های دولتی و خصوصی روبه‌رو شده‌اند. امروز، آن‌ها در صنایع مختلف از جمله مالی، فناوری، انرژی، ساخت‌وساز و کارآفرینی، نقش‌های کلیدی و مؤثری را ایفا می‌کنند.
شرکت پایندان انرژی آریا که در زمینه مشاوره کسب‌وکار در کشورهای ایران، امارات، قطر و عمان فعالیت دارد، از نزدیک شاهد رشد سریع و ساختارمند مشارکت زنان در اقتصاد امارات بوده است. این مقاله به بررسی تحولات اجتماعی–اقتصادی، چارچوب‌های حمایتی، داستان‌های موفقیت و فرصت‌های آینده برای زنان در فضای کسب‌وکار امارات می‌پردازد.
پیش‌زمینه تاریخی: پایه‌ای برای تغییر
جامعه سنتی امارات به‌طور تاریخی دارای نقش‌های جنسیتی مشخصی بوده است. اما از زمان تأسیس امارات در سال ۱۹۷۱، به‌ویژه از دهه ۲۰۰۰ به بعد، سیاست‌های دولت به‌صورت عمدی و فعالانه به‌سمت برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان حرکت کرده است. نقش رهبری دولت امارات در این تحولات بسیار تعیین‌کننده بوده است.
شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، بنیان‌گذار فقید امارات، یکی از حامیان سرسخت توانمندسازی زنان بود. جمله معروف او: «زن نیمی از جامعه است. هر کشوری که به دنبال توسعه باشد، نباید او را در فقر یا بی‌سوادی رها کند»، به یکی از اصول راهبردی حاکمیت نوین امارات تبدیل شده است.
چارچوب‌های سیاستی برای حمایت از زنان در کسب‌وکار
دولت امارات مجموعه‌ای از قوانین و سیاست‌های مترقی را برای افزایش مشارکت زنان در نیروی کار، کارآفرینی و موقعیت‌های رهبری تدوین و اجرایی کرده است.
۱. شورای توازن جنسیتی
این شورا که در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد، وظیفه دارد نقش زنان را در تصمیم‌گیری‌های کلان تقویت کند و اطمینان حاصل کند که برابری جنسیتی در تمام استراتژی‌ها و سیاست‌های دولتی لحاظ شده است.
۲. الزام به حضور زنان در هیئت‌مدیره‌ها
در سال ۲۰۱۲، امارات به اولین کشور منطقه تبدیل شد که حضور زنان را در هیئت‌مدیره نهادهای دولتی و شرکت‌ها الزامی کرد. در سال ۲۰۲۱ نیز سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که تمام شرکت‌های پذیرفته‌شده باید حداقل یک زن در هیئت‌مدیره خود داشته باشند.
۳. اصلاحات قانونی
قوانین کار در امارات با هدف حمایت از زنان اصلاح شده‌اند. این اصلاحات شامل دستمزد برابر برای کار برابر، ممنوعیت تبعیض، مرخصی زایمان طولانی‌تر، و حق برابر برای مالکیت کسب‌وکار، امضای قرارداد و سرمایه‌گذاری هستند.
۴. حمایت از کارآفرینی زنان
نهادهایی مانند شورای زنان بازرگان ابوظبی، شورای زنان بازرگان دبی (DBWC) و برنامه SheTrades MENA با فراهم آوردن آموزش، مشاوره، و تأمین مالی، زنان کارآفرین را در مسیر رشد و توسعه کسب‌وکارهایشان حمایت می‌کنند.
زنان در نیروی کار امارات: آمارهای کلیدی
بر اساس داده‌های وزارت اقتصاد امارات و مجمع جهانی اقتصاد:
- زنان حدود ۵۰٪ از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را تشکیل می‌دهند و حضور آن‌ها در رشته‌های فنی و مهندسی چشمگیر است.
- ۷۰٪ از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی اماراتی زن هستند – بالاترین نرخ در جهان عرب.
- زنان بیش از ۳۰٪ از کابینه دولت امارات را تشکیل می‌دهند و چندین پست کلیدی وزارتی در اختیار آن‌هاست.
- در بخش خصوصی، بیش از ۲۳ هزار زن کارآفرین اماراتی پروژه‌هایی به ارزش بیش از ۵۰ میلیارد درهم را اداره می‌کنند.
- حدود ۶۶٪ از کارمندان بخش دولتی زن هستند و ۳۰٪ در سطوح مدیریتی فعالیت دارند.
این آمارها نه تنها نشان‌دهنده موفقیت سیاست‌های حمایتی از زنان است، بلکه حاکی از پذیرش اجتماعی گسترده‌تر برای مشارکت زنان در اقتصاد می‌باشد.
نقش زنان در صنایع کلیدی کسب‌وکار
۱. انرژی و صنعت
با وجود آن‌که بخش انرژی سنتاً مردانه بوده، اما اکنون شاهد حضور روزافزون زنان در این حوزه هستیم. با توجه به سیاست‌های دولت امارات برای گذار به انرژی‌های پاک، زنان در پروژه‌های انرژی خورشیدی، فناوری‌های پاک و توسعه پایدار شهری نقش‌آفرینی می‌کنند. شرکت پایندان انرژی آریا نیز در پروژه‌های مشاوره‌ای خود در حوزه انرژی در کشورهای حوزه خلیج فارس، شاهد رشد حضور زنان در سطوح میانی و ارشد مدیریتی بوده است.
۲. مالی و بانکداری
زنان در امارات در بانک‌های بزرگ و نهادهای مالی در جایگاه‌های مدیریتی قرار دارند. بانک‌هایی مانند Emirates NBD و First Abu Dhabi Bank دارای اعضای زن در هیئت‌مدیره هستند. همچنین برنامه‌هایی مانند «زنان در امور مالی» برای پیشرفت شغلی آن‌ها اجرا می‌شود.
۳. فناوری و نوآوری
اهداف دولت برای تبدیل امارات به یک کشور هوشمند، بستر مناسبی برای مشارکت زنان در حوزه فناوری فراهم کرده است. از کارشناسان امنیت سایبری تا بنیان‌گذاران استارتاپ‌های فناورانه، زنان در حال شکل‌دهی به اقتصاد دیجیتال هستند.
۴. کارآفرینی
زنان امارات نه‌تنها مشارکت می‌کنند بلکه پیشتاز هستند. آن‌ها استارتاپ‌هایی نوآورانه در حوزه‌های مد، تجارت الکترونیک، فین‌تک و پایداری راه‌اندازی کرده‌اند و از منابع حمایتی مالی و مشاوره‌ای بهره‌مند شده‌اند.
چالش‌های باقی‌مانده
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، چالش‌هایی همچنان پابرجاست:
۱. انتظارات فرهنگی
اگرچه حمایت دولتی گسترده است، اما برخی خانواده‌ها و جوامع هنوز دیدگاه‌های سنتی دارند که ممکن است زنان را از انتخاب برخی مشاغل یا ساعات کاری طولانی منصرف کند.
۲. دسترسی به سرمایه
دسترسی به سرمایه برای استارتاپ‌های زن‌محور، به‌ویژه در مناطق دورتر از مراکز بزرگ شهری همچنان چالش‌برانگیز است.
۳. توازن کار و زندگی
ایجاد توازن بین مسئولیت‌های خانوادگی و نقش‌های demanding در کسب‌وکار یکی از نگرانی‌های رایج است. هرچند سیاست‌هایی مانند مرخصی زایمان و ساعت کاری انعطاف‌پذیر وجود دارد، ولی اجرای عملی آن‌ها در همه شرکت‌ها یکسان نیست.
همکاری‌های بین‌المللی و جایگاه جهانی
امارات با سازمان‌های بین‌المللی مانند UN Women، مجمع جهانی اقتصاد، و نهادهای تجاری جهانی همکاری دارد تا جایگاه زنان در اقتصاد را تقویت و بازارهای جهانی را برای آنان باز کند.
شرکت پایندان انرژی آریا نیز در این راستا با ایجاد برنامه‌های تبادل تجاری، مشاوره توسعه بازار و پشتیبانی از کارآفرینان زن از ایران، قطر و عمان برای ورود به بازار امارات همکاری می‌کند.
فرصت‌های پیش رو
با اجرای چشم‌انداز ملی امارات برای سال ۲۰۳۱ و راهبرد توانمندسازی زنان اماراتی، آینده پر از فرصت است:
۱. اقتصاد سبز
زنان می‌توانند در حوزه‌هایی مانند انرژی پاک، فناوری محیط‌زیست و مدل‌های کسب‌وکار پایدار نقش کلیدی ایفا کنند—حوزه‌هایی که هم‌راستا با اهداف اقلیمی امارات و میراث اکسپو ۲۰۲۰ هستند.
۲. کارآفرینی دیجیتال
افزایش تجارت آنلاین و خدمات از راه دور پس از همه‌گیری کرونا، زمینه را برای رشد استارتاپ‌های زن‌محور فراهم کرده است—به‌ویژه در حوزه‌های تجارت الکترونیک، خدمات مشاوره‌ای و کسب‌وکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی.
۳. تجارت فرامرزی
با استفاده از توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای و پلتفرم‌های لجستیکی، زنان کارآفرین اکنون می‌توانند به‌راحتی کسب‌وکار خود را به کشورهای همسایه مانند ایران، قطر و عمان گسترش دهند. شرکت پایندان آماده ارائه خدمات مشاوره‌ای در این مسیر است.
جمع‌بندی
رشد زنان در عرصه کسب‌وکار امارات تنها یک موفقیت در حوزه برابری جنسیتی نیست—بلکه یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی ملی و منطقه‌ای محسوب می‌شود. با سیاست‌های پیشرو، سرمایه‌گذاری‌های هدفمند و رهبری الهام‌بخش، امارات فضای کسب‌وکاری فراگیر ایجاد کرده که در آن زنان می‌توانند شکوفا شوند.
شرکت پایندان انرژی آریا به حمایت از این روند افتخار می‌کند و با اتصال کسب‌وکارهای زن‌محور در ایران، امارات، قطر و عمان، در مسیر توسعه پایدار، نوآوری و برابری نقش مؤثری ایفا می‌نماید.
برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه ورود به بازار امارات یا توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، با شرکت پایندان انرژی آریا تماس بگیرید.
